الکمال کلّ الکمال

الکمال

امام باقر علیه‌السلام فرمودند: الْکَمَالُ کُلُّ الْکَمَالِ: التَّفَقُّهُ فِی الدِّینِ، وَ الصَّبْرُ عَلَى النَّائِبَهِ، وَ تَقْدِیرُ الْمَعِیشَهِ. الکافی، ج‏۱، ص۳۲

هر چیزی در عالم دارای کمالی است، گل و گیاه و حیوانات و… انسان هم کمال را دوست دارد، حال یا کمال مادی یا معنوی.

نهایت حدّ کمال انسان بهشتی‌شدن است، بهترین قیمت انسان، قرب الهی است. عمر و جسم و روح و امکاناتی که خداوند در اختیار انسان قرار داده است، اگر در مسیر رسیدن به بهشت مصرف و فرسوده شد خوب است و الا ارزان فروخته شده است.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام: أَ لَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَهَ لِأَهْلِهَا؟ إِنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّهَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا. نهج البلاغه

سه عامل کمال انسان در دنیا

فهرست مطالب [مخفی‌کردن]

۱. تفقه و فهم عمیق از دین

۲. صبر بر حوادث و مصیبت‌ها

۳. تقدیر معیشت و اقتصاد در زندگی

۱. تفقه و فهم عمیق از دین

باید برای دین‌باوری بهتر وقت گذاشته شود و باورهای دینی به سر حدّ ملکه برسد.

۲. صبر بر حوادث و مصیبت‌ها

زمینه‌های صبر: وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ یَقُولُ: الصَّبْرُ ثَلَاثَهٌ الصَّبْرُ عَلَى الْمُصِیبَهِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الطَّاعَهِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الْمَعْصِیَهِ.

راه‌های تحصیل صبر (+)

سوره عصر، توصیه به صبر.

۳. تقدیر معیشت و اقتصاد در زندگی

انسان باید برای امور مادی زندگی‌اش برنامه‌ریزی داشته باشد، نه اسراف و نه بخل.

مذمت ترک تجارت و تلاش

روزی حضرت صادق علیه‌السلام از یکی از اصحابشان پرسیدند: عمر بن مسلم چکار می‌کند؟ عرض کرد: رو به عبادت آورده و تجارت را رها کرده است!

حضرت فرمودند: وای بر او، آیا نمی‌داند که دعای شخصی که تلاش و کوشش نداشته باشد مستجاب نمی‌گردد؟!

وقتی آیه شریفه: «وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ‏» نازل شد، عده‌ای از صحابه نبی اکرم مغازه‌هایشان را بستند و رو به عبادت بردند و گفتند: خداوند وعده کفایت امور زندگی ما را داده است! وقتی این خبر به رسول الله رسید، حضرت شخصی را نزد ایشان فرستادند و فرمودند: چه چیزی باعث شده تا شما چنین اقدامی انجام دهید؟ گفتند: خداوند متکفل رزق و روزی ما شده است پس ما رفتیم به سمت عبادت! حضرت فرمود: کسی که چنین کاری کند، خواسته‌اش به اجابت نمی‌رسد، بر شما باد به طلب و تلاش و فعالیت در مسیر کسب روزی «إِنَّهُ مَنْ فَعَلَ ذَلِکَ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ عَلَیْکُمْ بِالطَّلَبِ». الکافی، ج۵، ص۸۴

برترین نوع عبادت، طلب روزی حلال است. الْعِبَادَهُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ.

خلقت انسان

وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾ بقره

خداوند متعال هنگامی که اراده نمود انسان را بوجود آورد و روی زمین خلیفه و جانشینی برای خودش قرار دهد با ملائکه مشورت نمود آنها که سابقه ای از جن و نسناس داشتند عرض نمودند چرا می خواهی موجودی بیافرینی که در روی زمین مفسده کند و خون ریزی نماید و حال آنکه ما دائما مشغول تسبیح و تنزیه هستیم و خطا از ما سر نمیزند؟

خدا فرمود انی اعلم ما لا تعلمون یعنی من چیزی از انسان می دانم که شما نمی دانید (علم و اختیار) پس از خلقت به ملائکه فرمود او را سجده کنید ملائکه گفتند چگونه او را سجده کنیم درحالی که ما از او داناتریم؟ 

وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ کُلَّها ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِکَةِ فَقالَ أَنْبِئُونِی بِأَسْماءِ هؤُلاءِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ‌ "۳۱" بقره

آنگاه شبهی از تمام موجودات بر روی آبها نمایش داد و گفت خبر دهید مرا به اسم‌های آنها اگر می گویید داناترید ملائکه به استغفار افتادند و گفتند: لا عِلم لنا إلا ما علّمتَنا خدایا ما جز آنچه تو به ما آموختی چیزی نمی دانیم. آنگاه ۲۸ حرف را انشا نمود و به انسان الهام کرد که با ترکیب حروف برای هریک از موجودات اسمی گذارد و چنین شد که انسان موجودی مسجود فرشتگان گردید.

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ ۗ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیَّتَهُ أَوْلِیَاءَ مِن دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ ۚ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلًا "۵۰" کهف

 اما در این میان شیطان که از اجنّه بود و بر اثر عبادات طولانی در زمره ملائک درآمده بود استکبارورزید و قیاس نمود که من از آتش خلق شده و او از خاک، و آتش برتر است از خاک، وباعث شد تا از رحمت خدا رانده و رجیم گردد.

وَلَقَدۡ خَلَقۡنَٰکُمۡ ثُمَّ صَوَّرۡنَٰکُمۡ ثُمَّ قُلۡنَا لِلۡمَلَـٰٓئِکَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِیسَ لَمۡ یَکُن مِّنَ ٱلسَّـٰجِدِینَ 11

قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلَّا تَسۡجُدَ إِذۡ أَمَرۡتُکَۖ قَالَ أَنَا۠ خَیۡرٞ مِّنۡهُ خَلَقۡتَنِی مِن نَّارٖ وَخَلَقۡتَهُۥ مِن طِینٖ 12

قَالَ فَٱهۡبِطۡ مِنۡهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَن تَتَکَبَّرَ فِیهَا فَٱخۡرُجۡ إِنَّکَ مِنَ ٱلصَّـٰغِرِینَ 13

قَالَ أَنظِرۡنِیٓ إِلَىٰ یَوۡمِ یُبۡعَثُونَ 14

قَالَ إِنَّکَ مِنَ ٱلۡمُنظَرِینَ 15

قَالَ فَبِمَآ أَغۡوَیۡتَنِی لَأَقۡعُدَنَّ لَهُمۡ صِرَٰطَکَ ٱلۡمُسۡتَقِیمَ 16

ثُمَّ لَأٓتِیَنَّهُم مِّنۢ بَیۡنِ أَیۡدِیهِمۡ وَمِنۡ خَلۡفِهِمۡ وَعَنۡ أَیۡمَٰنِهِمۡ وَعَن شَمَآئِلِهِمۡۖ وَلَا تَجِدُ أَکۡثَرَهُمۡ شَٰکِرِینَ 17

قَالَ ٱخۡرُجۡ مِنۡهَا مَذۡءُومٗا مَّدۡحُورٗاۖ لَّمَن تَبِعَکَ مِنۡهُمۡ لَأَمۡلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنکُمۡ أَجۡمَعِینَ 18

وَیَـٰٓـَٔادَمُ ٱسۡکُنۡ أَنتَ وَزَوۡجُکَ ٱلۡجَنَّةَ فَکُلَا مِنۡ حَیۡثُ شِئۡتُمَا وَلَا تَقۡرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَکُونَا مِنَ ٱلظَّـٰلِمِینَ 19

فَوَسۡوَسَ لَهُمَا ٱلشَّیۡطَٰنُ لِیُبۡدِیَ لَهُمَا مَا وُۥرِیَ عَنۡهُمَا مِن سَوۡءَٰتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَىٰکُمَا رَبُّکُمَا عَنۡ هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةِ إِلَّآ أَن تَکُونَا مَلَکَیۡنِ أَوۡ تَکُونَا مِنَ ٱلۡخَٰلِدِینَ 20

وَقَاسَمَهُمَآ إِنِّی لَکُمَا لَمِنَ ٱلنَّـٰصِحِینَ 21

فَدَلَّىٰهُمَا بِغُرُورٖۚ فَلَمَّا ذَاقَا ٱلشَّجَرَةَ بَدَتۡ لَهُمَا سَوۡءَٰتُهُمَا وَطَفِقَا یَخۡصِفَانِ عَلَیۡهِمَا مِن وَرَقِ ٱلۡجَنَّةِۖ وَنَادَىٰهُمَا رَبُّهُمَآ أَلَمۡ أَنۡهَکُمَا عَن تِلۡکُمَا ٱلشَّجَرَةِ وَأَقُل لَّکُمَآ إِنَّ ٱلشَّیۡطَٰنَ لَکُمَا عَدُوّٞ مُّبِینٞ 22

قَالَا رَبَّنَا ظَلَمۡنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمۡ تَغۡفِرۡ لَنَا وَتَرۡحَمۡنَا لَنَکُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِینَ 23

قَالَ ٱهۡبِطُواْ بَعۡضُکُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞۖ وَلَکُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرّٞ وَمَتَٰعٌ إِلَىٰ حِینٖ 24

قَالَ فِیهَا تَحۡیَوۡنَ وَفِیهَا تَمُوتُونَ وَمِنۡهَا تُخۡرَجُونَ 25

یَٰبَنِیٓ ءَادَمَ قَدۡ أَنزَلۡنَا عَلَیۡکُمۡ لِبَاسٗا یُوَٰرِی سَوۡءَٰتِکُمۡ وَرِیشٗاۖ وَلِبَاسُ ٱلتَّقۡوَىٰ ذَٰلِکَ خَیۡرٞۚ ذَٰلِکَ مِنۡ ءَایَٰتِ ٱللَّهِ لَعَلَّهُمۡ یَذَّکَّرون 26

یَٰبَنِیٓ ءَادَمَ لَا یَفۡتِنَنَّکُمُ ٱلشَّیۡطَٰنُ کَمَآ أَخۡرَجَ أَبَوَیۡکُم مِّنَ ٱلۡجَنَّةِ یَنزِعُ عَنۡهُمَا لِبَاسَهُمَا لِیُرِیَهُمَا سَوۡءَٰتِهِمَآۚ إِنَّهُۥ یَرَىٰکُمۡ هُوَ وَقَبِیلُهُۥ مِنۡ حَیۡثُ لَا تَرَوۡنَهُمۡۗ إِنَّا جَعَلۡنَا ٱلشَّیَٰطِینَ أَوۡلِیَآءَ لِلَّذِینَ لَا یُؤۡمِنُونَ 27

.... تا بعد